Celem cyfrowej zrównoważonej transformacji jest budowa usług i narzędzi przyjaznych zarówno środowisku jak i użytkownikom.

Gdyby internet był krajem, byłby 7 największym emitentem CO₂. Wielkość gazów cieplarnianych generowana przez branżę ICT jest porównywalna do wytwarzanej przez lotnictwo, które odpowiada za ok. 2%. Jednak zdaniem naukowców z brytyjskiego Lancaster University, bardziej realistyczna wartość waha się między 2,1 a 3,9% globalnej emisji dwutlenku węgla. Prognozowany do 2025 r. wzrost emisji pochodzący z branży technologicznej przesunie ją na czwartą pozycję. Chiny, USA, Indie, Rosja, Japonia, Iran, Niemcy, Arabia Saudyjska, Korea Płd., Indonezja - tak wygląda lista największych emitentów CO₂ za rok 2020 r.  wg Global Carbon Atlas. 

Czym jest digital sustainability?

Ograniczanie negatywnego wpływu internetu na środowisko to domena sustainable digital. Polega na optymalizacji działalności przez świadomie wdrażanie technologii w celu zapewnienia długoterminowej konkurencyjności i wzrostu w granicach planety. 

Pierwszy krok to zrównoważone projektowanie stron www tzw. sustainable web design.  To podejście kieruje się interesem środowiska przy zachowaniu użyteczności stron internetowych. Celem jest minimalizacja zużycia energii elektrycznej przez optymalizację narzędzi, produktów i usług.  Wystarczą już małe zmiany w tworzeniu stron internetowych, aby zmniejszyć wagę grafik, zdjęć, a nawet skrócić teksty. Optymalizacja odnosi się także do komunikacji e-mailowej czy projektowania aplikacji. Lepsze doświadczenie użytkownika sprawi, że ten sprawnie znajdzie to, czego szuka.  Zrównoważony digital to również sięganie po odnawialne źródła energii i napędzane zieloną energią serwerownie. 

Tom Greenwood, jeden z pionierów zrównoważonego digitalu, zdefiniował 6 jego zasad w manifeście Sustainable Web Manifesto. 

1. Czysty (Clean): Świadczone przez nas usługi oraz usługi, z których korzystamy, będą zasilane energią odnawialną.
   
   
2. Wydajny (Efficient): Oferowane przez nas produkty i usługi będą zużywały jak najmniejszą ilość energii i zasobów materialnych.
   
   
3. Otwarty (Open): Oferowane przez nas produkty i usługi będą dostępne, umożliwią otwartą wymianę informacji i pozwolą użytkownikom kontrolować ich dane.
   
   
4. Uczciwy (Honest): Oferowane przez nas produkty i usługi nie będą wprowadzać w błąd ani wykorzystywać użytkowników pod względem projektu lub treści.
   
   
5. Odradzający się (Regenerative): Nasze produkty i usługi będą wspierać gospodarkę, która żywi ludzi i planetę.
   
   
6. Elastyczny (Resilient): Produkty i usługi, które dostarczamy, będą funkcjonować w czasie i miejscach, w których ludzie potrzebują ich najbardziej. 

Oblicz ślad węglowy swojej strony 

Greenwood jest również popularyzatorem zielonego podejścia do projektowania. Stoi za projektem Websitescarbon.com, kalkulatorem obliczającym ślad węglowy stron www. Przeciętna, testowana przez kalkulator.com strona wytwarza 1,76 grama CO₂. 

Dla porównania załadowanie lekkiej strony google.com generuje 0.09 g dwutlenku węgla. Korzystając z niej przez rok, jeden użytkownik emituje mniej więcej tyle samo CO₂, co pralka podczas pojedynczego prania. Milion odwiedzających wyprodukuje tonę CO₂. Zużyta na to zadanie energia elektryczna, jest wystarczająca do przejechania autem elektrycznym 15 tys. km. Do kompensacji takiej wielkości dwutlenku węgla (tzw. carbon offset) potrzeba “pracy” 49 drzew przez rok.

Samo załadowanie witryny to tylko pierwszy krok. W przypadku wyszukiwarki czy sklepu internetowego na ostateczny ślad węglowy składają się kolejne wykonywane czynności na niej czynności związane z przeglądaniem oferty, czy finalizacja zakupów.

Każdego dnia Google odpowiada na 3,5 mld zapytań. Pojedyncze wyszukiwanie generuje 0,2 grama CO₂, podaje właściciel wyszukiwarki na blogu. Przeciętne auto przejeżdżający jeden kilometr produkuje tyle gazów cieplarnianych, co tysiąc wyszukiwań. Google osiągnęła neutralność klimatyczną w 2007 r., od 2017 r. korzysta tylko z energii odnawialnej.

Jak zbudować przyjazną dla klimatu stronę internetową?

Pomiar śladu węglowego własnej strony, to pierwszy krok do dalszych usprawnień, którym podlegają elementy składowe strony: informacje tekstowe, elementy graficzne, pliki audio i wideo, formularze. 

Na ostateczną wagę strony wpływa również to, czego nie widać: kod strony, skrypty śledzące czy skrypty reklamowe. W przypadku sklepów internetowych będą to dodatkowe elementy umożliwiające płatność online. Także treści reklamowe, które zwykle wyświetlane są z zewnętrznych źródeł.  Każdy z tych elementów można poddać dalszej optymalizacji, włącznie z kodem strony, który przyspieszy jej ładowanie. 

Przeciętna strona internetowa waży obecnie 2,1 MB, a wersja mobilna 1,9 MB - wg danych z serwisu The HTTP Archive. Jej ciężar wzrósł o ponad 40% w ciągu ostatnich pięciu lat. Jednak zwiększająca się prędkość przesyłu danych oraz wydajność komputerów i smartfonów spowodowały, że firmy nie przykładają dziś wagi do tych parametrów. Usuwając zbędne elementy można zmniejszyć rozmiar strony nawet o 25% Jak to zrobić?

Problem leży w tym, że często obrazy wyświetlane jako miniatury, oryginalnie są załadowane jako duże i ciężkie pliki. Naszą optymalizację możemy zacząć od odchudzenia zdjęć i grafik. Najbardziej wydajnym formatem dla fotografii używanych docelowo w Internecie jest dziś WEBP, jego pliki są około 30% mniejsze niż JPG. Jeszcze nowszym i bardziej wydajnym formatem jest  AVIF.  

Ale wielkość pliku ze zdjęciem zależy również od ilości szczegółów, dlatego np. rozmycie obrazu na obrzeżach redukuje rozmiar. Każdy grafik zna szereg sprytnych rozwiązań, które doprowadzą do dalszych optymalizacji.

Optymalizacja i jeszcze raz optymalizacja

Sustainable web design to podejście holistyczne. Poza optymalizacją ciężaru strony i jej funkcjonalności zwraca uwagę na cały proces interakcji z witryną. Punktem wyjścia jest sprawne znalezienie strony przez wyszukiwarkę.

Dobrze zaprojektowaną witrynę, o czytelnej strukturze, dostosowaną do urządzeń mobilnych i sprawnie się ładującą, wysoko oceniają również algorytmy Google. Dobre wypozycjonowanie witryny oznacza, że łatwo na nią trafić. 

Im przyjaźniejsza architektura informacji, tym szybciej klient znajdzie informację.  Sprawna nawigacja po witrynie, szukanie informacji o produkcie, porównywanie, przeglądanie opinii, wypełnianie formularzy i finalizacja zakupów -  przy każdym z tych kroków można szukać możliwości ulepszenia. Dobrze napisany i krótszy tekst o czytelnej strukturze, to nie tylko mniej informacji do pobrania (fonty mają swoją wagę), ale lepsze doświadczenie użytkownika. 

Zaprojektowana w duchu digital sustainability strona www nie tylko jest proekologiczna, ale spełnia również wszystkie cele biznesowe. W świecie online znaczenie ma skala, dlatego nawet małe ulepszenia pomnożone przez tysiące czy miliony użytkowników zaowocują wymiernymi rezultatami. Projektowanie strony internetowej zgodnej z zasadami digital sustainability może mieć  także pozytywny wpływ na budowanie marki. Dbałość o ekologiczne i etyczne aspekty cyfrowego świata są coraz bardziej istotnymi wartościami dla wielu konsumentów i użytkowników. Jeśli firma pokazuje, że troszczy się o środowisko i odpowiedzialnie wykorzystuje technologie, może zyskać przewagę nad konkurencją i zbudować pozytywny wizerunek swojej marki. Warto zatem zatroszczyć się o sustainable web design.